De nieuwe aardappeltjes

Morgen vindt de uitreiking van de Woutertje Pieterse Prijs niet plaats, omdat een feestelijke gebeurtenis zo kort na het overlijden van de juryvoorzitter, Wim Brands, door het bestuur ongepast wordt gevonden.

Van mij had de uitreiking gerust door mogen gaan. We zouden dan allemaal bij elkaar zijn geweest en hadden de uitreiking kunnen laten plaatsvinden met Wim als alomaanwezige. – Dat is niet echt een bestaand woord, maar ik denk dat iedereen begrijpt wat ik ermee bedoel. We hadden dan feest gevierd en het glas geheven op de winnaar met Wim nog volop aanwézig in al onze gedachten.

Nu zal de uitreiking plaatsvinden op een later moment, als de dood van Wim alweer een plaats in ons heeft gekregen, zodat we er tijdens de feestelijkheid niet de hele tijd bij stil hoeven te blijven staan. En daar valt wel iets voor te zeggen.

Een paar jaar geleden maakte Sieb Posthuma een einde aan zijn leven. De gezamenlijke uitgeverijen van destijds die gevestigd waren op het Amsterdamse adres Singel 262, organiseerden onmiddellijk een bijeenkomst zodat iedereen die wilde uiting kon komen geven aan zijn ontsteltenis. Dat was heel goed en heel fijn. We gingen na afloop met een stel uit eten, hieven het glas op Sieb en op onszelf en hadden behoefte om het leven te víéren. En dat déden we!

Toen ik een puber was wou ik om de haverklap dood en dacht daarbij: ‘Als ik dood ben zullen ze allemaal wel spijt hebben dat ze me zo slecht behandeld hebben!’ Eenmaal volwassen begrijp je dat de meeste mensen zichzelf niet doden om de anderen te straffen, maar om zichzelf te bevrijden van een ontorsbaar juk.

Ik heb totaal geen neigingen om zelfmoord te plegen. Ik ben zelfs zo tevreden met mijn leven, dat ik het moeilijk vind om me te verplaatsen in iemand die een einde aan zijn leven wil maken. Maar ik heb er wel respect voor. Ik vind het moedig dat mensen als Sieb en Wim en al die anderen gebruikmaken van het elementaire recht om te beschikken over je eigen leven. En ik vind dat die beslissing niet alleen gerespecteerd moet worden – ondanks het leed dat de nabestaanden ermee wordt aangedaan! – maar ook zou kunnen worden gevíérd, als je gelooft dat in de dood iemand vrede en rust kan vinden.

Ik ontmoette Wim Brands bijna dertig jaar geleden toen hij me kwam interviewen. Sindsdien herinnerde hij me jaar in jaar uit aan dat interview. Hij was erdoor gegrepen doordat ik een gedicht had geschreven over de allang vergeten Jan Willem Hofstra. ‘Die nieuwe aardappeltjes,’ zei Wim steeds.

Zeventig jaar verschil (voor Jan Willem)

Hij klaagt hardop dat hij de nieuwe
aardappeltjes niet meer haalt. Ik roep
dat ik ze al gegeten heb, dus hij moet
terug naar Start of naar de Gevangenis.

Hij strompelt toch al zo moe. Zijn hart.
Maar een vriend hoeft niet snel te zijn,
van mij niet per se, alleen in de buurt.
Hij moet niet zeggen dat het weer weer

in de weg zit. Ik weet al lang dat het moet
vriezen voor regen ijzelt op de straat.
En dan strooi ik heus wel zout voor je voeten.
Wat heeft het nou voor zin om zomaar

dood te willen als ik er toch ook nog ben?
Of ben je jaloers dat ik nog zo’n hoop
te leven heb? Ik ben jaloers dat jij het
hebt gehaald. Ik weet niet of ik dat wel kan.

En nu heb ik gisteren de eerste asperges van het seizoen gegeten, en het maakt me zo blij, tevreden en gelukkig dat ik het nieuwe aspergeseizoen weer mee mag maken! Ik heb heel goed begrepen dat Wim ons van ganser harte de nieuwe seizoenen gunde, maar zelf niet meer wilde wachten op de nieuwe aardappeltjes.